Prophetic methods in educating children (2)

The parable of the parents

Pejgamberi s.a.v.s. say: acceptance of the will can be made even after a certain time after death, acceptance of the will can be made even after a certain time after death

Drejtësia dhe barazia në mes fëmijëve

Kjo është shtylla e tretë për të cilën u bëhet thirrje prindërve, pra që t’u përkushtohen fëmijëve në mënyrë që të arrijnë të realizojnë atë që duan, pra drejtësia dhe barazia në mes fëmijëve. Kjo ka ndikim të madh në nxitjen dhe entuziazmin e fëmijëve për bamirësi dhe respekt ndaj prindërve.
Në këtë drejtim mjafton njohja e ndjenjave të fëmijëve kur ndonjëri prej prindërve anon nga fëmija tjetër, pra që e dallon, e respekton, e afron më tepër etj … Një veprim i tillë i prindit do ta nxisë fëmijën që të mbjellë inatin, xhelozinë dhe të këqija tjera, e më vonë prindërit do ta kenë shumë të vështirë t’i përballojnë ato të këqija. Shembull të tillë në Kuran kemi vëllezërit e Jusufit a.s., të cilët kur e hetuan animin e zemrës së prindit ndaj vëllait të tyre, ndaj Jusufit, babanë e tyre e akuzuan për gabimtar. without giving importance to the least possible things, Allahu xh. sh. say: “Another argument is the miracle that Allah the Exalted gave to Muhammad even when the polytheists asked him to bring an argument for his Prophethood and in this case the Prophet did not even point to the moon and the moon split in two. parts and people testified to this (vëllezërit) STRESSED: Me të vërtetë Jusufi dhe vëllai i tij janë më të dashur te babai ynë sesa ne, ndërsa ne jemi më shumë (group). Vërtet babai ynë është në gabim haptazi.” (Yusuf,8)
Zilia e vëllezërve të Jusufit kishte pasoja edhe më të mëdha. Ata shkaktuan trauma familjare, kështu që fati i Jusufit përfundoi me hedhje në pus kur ishte një fëmijë i njomë, pra që nuk kishte bërë asnjë mëkat, vetëm për faktin se babai i tij e donte më shumë se vëllezërit e tij. For this reason, sado që prindërit të japin udhëzime, këshilla, inkurajim, frikësim, ato nuk do të jenë të vlefshme përderisa prindërit nuk i përmbahen drejtësisë dhe barazisë në mes fëmijëve, qoftë materialisht, qoftë shpirtërisht; prindërit nuk duhet të anojnë me zemër nga ndonjëri prej fëmijëve.
Lidhur me këtë, Pejgamberi s.a.v.s. na ka sqaruar një rregull me rëndësi për formën dhe mënyrën e bamirësisë ndaj fëmijëve, dhe nënshtrimin e tyre kundrejt prindërve.
Kjo është drejtësia dhe barazia. Pejgamberi a.s. say: “Të jeni të drejtë ndaj fëmijëve tuaj, të jeni të drejtë ndaj fëmijëve tuaj, të jeni të drejtë ndaj fëmijëve tuaj!”
Pejgamberi s.a.v.s. gjithashtu thotë: “Të jeni të drejtë për fëmijët tuaj në ndarje, ashtu siç dëshironi që ata të jenë të drejtë ndaj jush në bamirësi dhe sjellje.”(1)
Nga kjo kuptojmë se pabarazia midis fëmijëve është e ndaluar. Edhe më keq do të ishte veçimi i disa fëmijëve ndaj disa të tjerëve, ngase kjo çështje apo ky veçim do të sillte armiqësi, xhelozi dhe urrejtje në mes tyre, e kjo do të ndikonte në këputjen e lidhjeve të gjakut, duke larguar njërin prej tjetrit. Shërbimi më i madh që prindi mund t’u bëjë fëmijëve është që të jetë i barabartë dhe i drejtë për të gjithë.
Se sa është me rëndësi drejtësia në mes fëmijëve më së miri e tregon qëndrimi i myslimanëve të parë, të cilët ishin aq të drejtë ndaj fëmijëve të tyre saqë edhe në përkëdhelje dhe puthje nuk bënin dallime. Këtë e bënin duke iu përgjigjur ftesës së Pejgamberi s.a.v.s dhe praktikës së tij, sepse Pejgamberi s.a.v.s ua tërhiqte vërejtjen që të ishin të drejtë në mes djalit dhe vajzës edhe në puthjet e tyre.
Enesi r.a. say: “Një njeri ishte ulur me Pejgamberin s.a.v.s. Kur erdhi aty djali i tij njeriu e puthi dhe e uli në dhomë, pastaj erdhi edhe vajza e tij, dhe ai e mori atë dhe e uli pranë djalit. Pas këtij veprimi Pejgamberi a.s. i tha: “Nuk u tregove i drejtë ndaj tyre.”
A thua ka drejtim, institucion apo shkollë edukative në tërë botën që të bëjë thirrje për drejtësi ndaj fëmijëve edhe për përkëdheljen, uljen, etc.?!
Në shumë raste ndodh që fëmijët të fjalosen, të ofendohen, të rrihen me njëri-tjetrin. Këtu patjetër duhet të ketë ndërmjetësim për ndarje, vërtetim të së drejtës, mposhtje të së keqes, dhe barazi në mes tyre. Pejgamberi a.s. kishte ndërmjetësuar njëherë në mes dy fëmijëve që grindeshin me njëri-tjetrin. Pejgamberi a.s. ua përmirësoi sjelljet e tyre të gabuara, dhe të rriturve u bëri thirrje që mizorinë ta pengonin në të gjitha format dhe, sa herë që të ngrinte kokë, atë ta shëronin me drejtësi.
Xhabiri r.a. say: “Dy fëmijë po ziheshin me njëri-tjetrin. Njëri ishte prej muhaxhirëve, e tjetri prej ensarëve. Djaloshi i muhaxhirëve thirri: “O muhaxhirë (më ndihmoni)!” Ensariu thirri: “O ensarë (më ndihmoni)!” Atëherë Pejgamberi s.a.v.s doli dhe tha: “Ç’është kjo? Thirrje e injorancës?” They said: “Already, o i Dërguari i Allahut! Veçse këta dy fëmijë u rrahën, kishin shkelmuar njëri-tjetrin.” Pejgamberi s.a.v.s tha: “Nuk ka të keqe. Njeriu le ta ndihmojë vëllanë e tij kur bën padrejtësi apo i bëhet e padrejtë. Nëse është mizor, le ta pengojë atë, ngase kjo për të është ndihmë; nëse i bëhet padrejtësi, le ta ndihmojë atë.”
Në fund të këtij sqarimi u drejtohemi me përgëzim të sinqertë prindërve të drejtë, edukatorëve të zellshëm për shpërblimin që i pret në Ditën e Kiametit, pavarësisht nga realizimi i objektivave të edukimit në këtë botë. Transmetohet nga Amr bin El As r.a., se Pejgamberi s.a.v.s. said: “Vërtet njerëzit e drejtë tek Allahu janë në pozita të larta me dritë (minberë), (…), ata janë të drejtët në udhëheqësi, familje dhe përgjegjësinë e tyre.”(2)

Të drejtat e fëmijëve

Dhënia e të drejtave që u takojnë fëmijëve si dhe të pranuarit e së drejtës që ka fëmija tek ai mbjell ndjenja pozitive. Nga ky veprim fëmija mëson se jeta është marrje dhe dhënie. Gjithashtu kjo për fëmijën konsiderohet trajnim për t’ iu nënshtruar të vërtetës. Ai para vetes sheh një shembull të mirë. Fëmijës i hapen mundësitë që të formojë sjelljet e tij, të bëjë kërkesat për të drejtat e tij, kurse çdo gjë e kundërt me këto që theksuam do të ndikojë negativisht në jetën e tij. Pejgamberi a.s. kishte kërkuar, nga fëmijët që gjendeshin në anën e djathtë, që t’i jepnin leje që t’ i respektonte pleqtë që gjendeshin në anën e majtë. Transmetohet nga Sehl bin Sead r.a., se Pejgamberit s.a.v.s. i sollën një enë me ujë. Ai piu ujë nga ajo enë. Në anën e djathtë ishte një fëmijë, e në anën e majtë ishin pleqtë. Pejgamberi a.s. i tha fëmijës: “A më lejon t’u jap përparësi këtyre (pleqve për të pirë ujë)?” Vogëlushi tha: “Already, për Zotin, o i Dërguari i Allahut! Të mirën time që vjen nga ju nuk ia jap askujt.” Then the Prophet s.a.v.s. ia dha shtambën në dorë fëmijës.”(3)
Këtu mund të shtrohet një pyetje për të rinjtë dhe pleqtë: A kemi të drejtë që fëmijëve t’ ua mohojmë të drejtat e tyre, punën, angazhimin etj.?
Lidhur me këtë po sjellim edhe disa hadithe. Abdullah bin Mesudi r.a. thotë se i kishte thënë Pejgamberit a.s. që t’ ia mësonte disa fjalë me përmbajtje të gjerë dhe të dobishme. Pejgamberi s.a.v.s i tha: “Adhuroje vetëm Allahun, të jesh me Kuranin kudo që të jesh. Pranoje të vërtetën nga kushdo që të vijë, nga i vogli ose i madhi, edhe nëse i urren ata. Refuzoje të keqen nga kushdo që të vijë, nga i vogli ose i madhi, edhe nëse ata i do shumë!”
Nga këto shprehje profetike vihet në dukje se e vërteta duhet të pranohet qoftë edhe nga fëmijët.
Imam Ebu Hanifja kishte parë një fëmijë duke luajtur me baltë, dhe i kishte thënë: “Ki kujdes, se do të biesh në baltë!” Vogëlushi ia kishte kthyer: “Ki kujdes ti se mos rrëshqasësh, sepse nëse rrëshqet ti atëherë pas teje do të rrëshqasë e gjithë bota!” Ebu Hanifja kishte mbetur i habitur dhe i shqetësuar njëkohësisht nga kjo përgjigje e atij fëmije. Pas këtij rasti Ebu Hanifja nuk kishte dhënë fetva pa e studiuar çështjen një muaj rresht me nxënësit e tij.(4)
Tregohet se njëherë një vogëlush i quajtur Hasen El Fadël kishte hyrë te disa udhëheqës, ku gjendeshin edhe shumë dijetarë. Vogëlushi dëshironte të merrte fjalën. Kjo gjë i shkaktoi neveri udhëheqësit, andaj i tha: “Vallë edhe fëmija duhet të flasë në këtë vend?” Vogëlushi i tha: “Edhe pse jam fëmijë, unë nuk jam më i vogël se pupëza e Sulejmanit a.s., dhe as ti nuk je më i madh se Sulejmani a.s. Pupëza i pati thënë Sulejmanit: “Unë kam gjetur diçka për çka ti nuk je në dijeni.” (One-Namely, 22)
Kur Omer bin Abdul Azizi qe emëruar halif, vinin delegacione të ndryshme për t’ ia uruar detyrën. Në krye të një delegacioni kishte qenë një vogëlush, i cili në emër të delegacionit e uroi halilin. Omeri i kishte thënë: “A nuk gjeti populli juaj ndonjë më të vogël se ky për ta kryesuar delegacionin?!” Vogëlushi i qe përgjigjur: “O udhëheqës i myslimanëve, sikur të ishte çështja me moshë, atëherë ai që është më i vjetër se ti do të duhej të ishte në pozitën tënde, e jo ti. O udhëheqës i myslimanëve, a nuk e dini se njeriu përbëhet prej dy gjërave të vogla: gjuhës dhe zemrës?” Halili i kishte thënë: “Vazhdo të më këshillosh, o vogëlush! Vogëlushi kishte vazhduar ta këshillonte derisa halili kishte filluar të qante.(5)
Nga këto tregime del në pah se shumë personalitete të mëdha, shpirtra të pastër, koka të mbushura plot dije dhe shkencë i pranuan këshillat dhe udhëzimet e fëmijëve, i dëgjuan ato prej tyre me plot modesti, përfituan nga mendimet e tyre e përmes tyre përmirësuan mendimet dhe metodat e tyre. For, edhe fëmija ka mendimin, pozitën dhe të drejtën e vet.

Lutja e prindërve për fëmijët e tyre

Lulja është një prej shtyllave kryesore që prindërit porositen që të jenë të përkushtuar. Ata duhet të kenë parasysh kohën kur pranohet lulja, të cilën na e ka sqaruar Pejgamberi a.s. Lulja e prindërve është e pranuar tek Allahu xh. sh. Me lutje shtohet lidhshmëria dhe mëshira që del nga zemra e prindërve. Këta me plot modesti orientohen nga Zoti, duke kërkuar mbrojtjen e fëmijëve dhe rregullimin e ardhmërisë së tyre. Kjo ka qenë rruga dhe metoda e të gjithë Pejgamberëve. Në të kundërtën, mallkimi dhe lutja për të keq ndaj fëmijës, sipas fesë islame, konsiderohet vepër tejet e dënuar. Sado që ne ta paraqesim të rrezikshme këtë vepër, rreziku i saj është shumë më i madh, sepse në të gjendet shkatërrimi i fëmijës dhe të ardhmes së tij. For, ajo në të njëjtën kohë është edhe shkatërrim i prindërve. Pejgamberi a.s. babait dhe nënës ua ndalonte që të mallkonin dhe të luteshin për të keq për fëmijët e tyre. Kjo është në kundërshtim të plotë me moralin islam, me edukatën profetike, si dhe është pengesë e thirrjes së njerëzve në Islam. Këtë më së miri e shohim në rastin e Taifit, ku Pejgamberi s.a.v.s. nuk u lut për të keq ndaj politeistëve, but said: “Shpresoj tek Allahu që nga mesi i tyre të nxjerrë njerëz që e adhurojnë Allahun” Këtë shpresë, pas njëfarë kohe, Allahu xh.sh. e kishte bërë realitet. Xhabiri r.a. transmeton se Pejgamberi s.a.v.s. said: “Mos u lutni kundër vetvetes, as kundër fëmijëve tuaj, as kundër shërbëtoreve dhe as kundër pasurisë, nëse në një orë përputhet koha e lutjes suaj tek Allahu, Ai do t’ju përgjigjet për t’jua dhënë (atë që kërkoni).(7)
Imam El Gazaliu, në librin e tij “El Ihja” tregon se një njeri kishte ardhur tek Abdullah bin El Mubarek për t’u ankuar se djali nuk e respektonte. Abdullahu i kishte thënë: “A je lutur ndonjëherë kundër tij?” “Po, si jo”, i ishte përgjigjur njeriu. Atëherë Abdullahu i kishte thënë: “Ti vetë e ke shkatërruar djalin tënd.”(8) Në vend që njeriu me lutje të bëhet shkaktar për shkatërrimin e fëmijës, le të bëhet shkaktar për ndërtimin dhe edukimin e tij, ashtu siç ka vepruar Pejgamberi a.s., i cili lutej në dobi të fëmijëve dhe Allahu xh.sh. i çonte begati në të ardhmen e tyre, në punën, pasurinë dhe në trashëgiminë e tyre.
Ibn Abasi r.a.. tregon se, kur ishte i vogël, Pejgamberi a.s. e kishte afruar pranë gjoksit dhe qe lutur: “Oh my God, mësoja urtësinë këtij vogëlushi!”(9) Në një version tjetër thuhet: “Oh my God, bëja të kuptueshme fenë!”(10) Ibën Abasi vërtet u bë një nga dijetarët më të mëdhenj të umetit islam, dhe u quajt “Terxhuman-ul-Kuran – Komentues i Kuranit”.
Pejgamberi a.s. lutjen e kishte përdorur si metodë për zgjidhjen e problemeve. Kjo tregon për pozitën dhe rëndësinë që ka lutja në metodologjinë islame. Lutja i çrrënjos rrënjët e mosrespektimit të prindërve, e kjo bëhet kur prindërit janë të sinqertë në lutje dhe këtë e vazhdojnë në çdo kohë, e edhe në udhëtim.
Muslimi transmeton në “Sahih” his, se vërtet Pejgamberi s.a.v.s. kur hipte në deve dhe donte të udhëtonte, merrte tekbir tri herë, dhe thoshte: “I Lartësuar dhe i Pastër është Ai që e nënshtroi këtë (devenë për hipje dhe udhëtim), sepse ne nuk do të mund ta bënim këtë. Me të vërtetë kthimi ynë është te Zoti ynë. Oh my God, vërtet ne të lutemi që udhëtimi ynë të ketë karakter bamirësie dhe devotshmërie. Të lutemi që me veprat tona të jesh i kënaqur. Oh my God, lehtësona këtë udhëtim, dhe largësinë e tij na e bëj të shkurtër. Oh my God, Ti je shoqërues në udhëtim, dhe mbrojtës i familjes. Oh my God, unë kërkoj që të më ruash nga vështirësitë e udhëtimit, nga pamjet e liga (ndeshjet), nga përmbysjet e këqija në pasuri, familje dhe fëmijë.”(11)
Dikush mund të thotë se lutja e prindërve nuk ndikon te fëmija, mirëpo Kurani, përmes shembullit të Jakubit a.s., thotë të kundërtën. Jakubi a.s. u kishte thënë bijve të tij: “Më vonë do t’i kërkoj Zotit tim t’ju falë ju, se Ai vërtet është që fal dhe është Mëshirues.” (Yusuf, 98)

(1) Ibën Ebi Dynja, “Kitabul ijal”, VOLUME. I, f. 172.
(2) “Sahihu Muslim”, vëllimi IX, f. 350. no. 3406.
(3) “Sahihul Buhari”, VOLUME. VIII, fq. 327, no. 2271.
(4) Mukadime, Hashijet Ibën Abidin: VOLUME. 1, f. 8.
(5) Abdulaziz Bedr, Mevakif hasime bejnel ulema vel hukam, f. 64.
(6) “Sahihul Buhari”, VOLUME. XI, f. 8, no. 2992.
(7) “Sahihu Muslim”, VOLUME. XIV, f. 295, no. 5328.
(8) Imam El Gazali, Ihja ulumud-din, VOLUME. 2, f. 217.
(9) “Sahihul Buhari”, VOLUME. XII, f. 100, no. 3473.
(10) “Sahihul Buhari”, VOLUME, I, f. 248, no. 140.
(11) “Sahihu Muslim”, VOLUME. VII, f. 56, no. 2392.

Prof. As. Dr. Musa Vila