Testament (the-vesijetu), its rules and provisions in Islam (1)

Will is a very old phenomenon, he has been known since ancient times. The will also existed among the Greeks, Romans, Chinese, the ancient Egyptians etc.. It also applied to the Arabs in the time of ignorance.

In some eras the will was used for evil purposes and for injustice. To the Romans the head of the family had the right to, through a will, to act with his wealth as he wished, without any conditionality, bequeath to foreigners and deprive his children of the right to inherit. then, Later, children were given the right to inherit a quarter of the property, provided they were well behaved with their parents. To the Arabs, in the time of ignorance, they left a will to foreigners only for arrogance and exposure, while leaving his relatives poor and needy. however, Later, Islam improved and regulated the destination of the will in a just and meritorious manner. Initially, and before the right of inheritance was legalized, he forced rich people to bequeath all their wealth to parents and relatives. Allah the Exalted says: "When death approaches any of you, if he leaves wealth behind, testament (vasijeti) it has become an obligation for your parents and relatives, but as. is right. For those who are pious, this is a task that needs to be done ". (El Bekare, 180)
Then, with the revelation of Surah An-Nisa, in detail, the right of inheritance is determined and the legalized will is conditioned by two essential conditions:
1. That the will is not left to the heirs. Muhamedi a.s. said: "Indeed, Allah has given the right to everyone (in inheritance), therefore there is no will for the heir ". (Abu Dawud, Termidhiu, Ibn Maxheh, Bayhaqi and Imam Ahmad).
2. That the will is not more than one third of the property, because Muhammad a.s.i said Sad ibn Abi Vekasit: "Give a third, although it is a lot. It is better for you to leave your offspring rich, rather than leaving them poor, to beg door to door ”. (Bukhari and Muslim)(1)
The norms and provisions of the Shari'ah are those that have obliged and have defined in a definite and detailed manner the system of inheritance., as well as have clearly identified the beneficiaries of this system, without the interference of the will and desire of the testator or his descendants. however, whereas the testator is the owner of the property which he has acquired and accumulated with effort and can, urtësia e Allahut të Madhërishëm bëri që ky obligim dhe ky përcaktim të ndërlidhet me vetëm dy të tretat e pasurisë, ndërsa një e treta e saj të mbetet në dispozicion të trashëgimlënësit për të vepruar me të në bazë të vullnetit dhe dëshirës së tij. Të dhurojë atë pjesë të pasurisë kujt të dojë nga ata që i ka të afërm (jotrashëgimtarë), shokë, miq, që janë të varfër etj.. Të kompensojë ndonjë lëshim që ka bërë gjatë jetës së tij dhe të fitojë shpërblimin e Allahut të Madhërishëm duke e destinuar atë për punë të mira-hajrat dhe në interes të Islamit e të muslimanëve në përgjithësi. Testamenti në një aspekt i përngjan institucionit të trashëgimisë, për faktin se realizimi i tij bëhet vetëm pas vdekjes së testamentlënësit. Testamenti është nga mekanizmat që plotësojnë dhe rregullojnë rendin social në Islam.

Urtësia e testamentit

Sikurse çdo vepër e mirë, ashtu edhe testamenti ka vlerën dhe rëndësinë e tij. Përmes tij arrihet e mira dhe dobia në këtë botë e po ashtu arrihet edhe shpërblimi në Botën tjetër. Përmes testamentit mbahen lidhjet me të afërmit (jotrashëgimtarë), ndihmohen të varfrit, plotësohen nevojat e nevojtarëve, mënjanohen vështirësitë e të dobëtëve etj.. Përmes testamentit njeriu realizon punë të mira, të cilat nuk ka pasur rast t’i kryejë më herët.

Kuptimi i testamentit

Testament në kuptimin etimologjik të fjalës do të thotë porosi (autorizim) e dikujt tjetër për të vepruar diçka gjatë jetës ose pas vdekjes (së testamentlënësit). Gjithashtu fjala testament nënkupton edhe dhurim të pasurisë dikujt tjetër. meanwhile, në kuptimin terminologjik të Islamit, fjala testament do të thotë sasi e caktuar e pasurisë, which, në mënyrë vullnetare, hyn në pronësinë e testamentmarrësit pas vdekjes së testamentlënësit.(2) Testament mund të jenë sende të prekshme-konkrete dhe gjëra jo të prekshme, të cilat mund të shfrytëzohen.

Ligjësimi i testamentit

Testamenti është ligjësuar me argumente të ndryshme nga Kurani, Syneti, ixhmai dhe logjika e shëndoshë.

Argumentet nga Kurani

Allah the Exalted says (shih, El Bekare, 180). Fillimisht testamenti ishte obligim që t’u lihej prindërve dhe të afërmve. Pastaj ky ajet u shfuqizua me ajetet e trashëgimisë në suren Nisa, gjegjësisht u ndalua vetëm testamenti për trashëgimtarët. Po ashtu Allahu i Madhërishëm në suren Nisa thotë: “(kjo e drejtë e trashëgimit bëhet) pasi të kryhet testamenti (vasijeti) që ka lënë dhe pasi të lahet borxhi” (En-Nisa, 11) dhe “pas kryerjes së testamentit që keni përcaktuar ose borxhit” (En-Nisa,12)
Dy ajetet e fundit e përmendin trashëgiminë si një e drejtë që zbatohet pas kryerjes së testamentit dhe pas larjes së borxhit. For, fillimisht realizohet testamenti e pastaj bëhet ndarja e trashëgimisë. Vlen të përmendet se, edhe pse borxhi është përmendur pas testamentit, ai duhet të lahet para realizimit të testamentit. Aliu r.a. said: “Vërtet ju e lexoni këtë ajet “(kjo e drejtë në trashëgim bëhet) pasi të kryhet testamenti (vasijeti) që ka lënë dhe pasi të lahet borxhi”, mirëpo Muhamedi a.s. ka gjykuar se borxhi duhet të lahet para realizimit të testamentit”. (Tirmidhi)

Argumentet nga Syneti

Kur Muhamedi a.s. vajti për të vizituar Sad ibn Ebi Vekasin, që ishte i sëmurë në Meke, ai i tha Muhamedit: O Messenger of Allah, unë kam shumë pasuri dhe vetëm një vajzë të vetme, e cila më trashëgon. A më lejohet t’i dhuroj 23 e pasurisë”? Profeti a.s. i tha: ”Jo”. Sadi e pyeti sërish: “Po sikur të jap gjysmën e pasurisë”?! Profeti a.s. iu përgjigj: ”Jo”. Sadi e pyeti: “Po sikur të jap vetëm 13-tën”? Këtë herë Profeti a.s. iu përgjigj: ”Të japësh një të tretën, although it is a lot. It is better for you to leave your offspring rich, rather than leaving them poor, to beg door to door ”. (Bukhari and Muslim) Po ashtu Muhamedi a.s. said: “Nuk është e drejtë për një mysliman, që ka diçka për të lënë si testament, që ai të kalojë më tepër se dy net pa shkruar një testament për të”. (Bukhari and Muslim)(3)

Argumenti i Ixhmait

Të gjithë dijetarët muslimanë janë pajtuar që testamenti (vasijeti) është i lejuar dhe për këtë çështje nuk ka asnjë dallim.

Argumenti logjik

Nevoja e njerëzve që, nëpërmes testamentit, t’i shtojnë veprat e mira dhe të afrohen sa më shumë tek Allahu i Madhërishëm. Testamenti mundëson realizimin e veprave të mira, të cilat nuk janë kryer më herët.

Llojet e testamentit

Sipas dijetarëve islamë, testamenti mund të jetë: vaxhib (i obliguar), mubah (i lejuar), mustehab (liked), mekruh (i urryer) dhe haram (prohibited).

Testamenti vaxhib (i obliguar)

Testamenti është vaxhib në raste kur trashëgimlënësi ka detyrime ndaj të tjerëve, and, p.sh., testamenti për larjen e borxheve në vlera monetare ndaj njerëzve, të cilat janë të pashkruara në ndonjë dokument, i cili vërteton pronësinë dhe borxhdhënësin. Po ashtu vaxhib është testamenti kur personi ka obligime ndaj Allahut. P.sh., nëse njeriu nuk i ka kryer obligimet materiale ndaj Allahut të Madhërishëm, si zekatin, haxhin a ndonjë kefaret (kompensimi për shkeljen e ndonjë detyrimi në Sheriatin islam).(4) Në raste të tilla trashëgimlënësi e ka obligim të lërë testament që prej pasurisë së tij të jepet zekati, të kryhet kefareti etj..
Në raste të tilla testamenti është i domosdoshëm dhe, në rast mospërmbushjeje, trashëgimlënësi konsiderohet mëkatar. It should be mentioned that, në rast se trashëgimlënësi ka obligime që ndërlidhen me të drejtat ndaj njerëzve dhe me të drejtat ndaj Allahut të Lartësuar, e testamenti i lënë në vlerë të një të tretës së pasurisë së tij nuk mjafton për shlyerjen e të gjitha këtyre obligimeve, atëherë përparësi ka shlyerja e detyrimeve që kanë të bëjnë me të drejtat ndaj njerëzve. Enëse trashëgimlënësit i janë bashkuar obligimi i haxhit e i zekatit, dhe testamenti në vlerë të një të tretës së pasurisë së tij nuk mjafton për kryerjen e të dy obligimeve, atëherë haxhi ka përparësi ndaj zekatit, e këto të dyja kanë përparësi
ndaj kefareteve.(5)

Testamenti mubah (i lejuar)

Mubah është testamenti që nuk e kalon një të tretën e pasurisë. Mubah (i lejuar) është testamenti edhe për të pasurit, qofshin ata të afërm (jotrashëgimtarë) apo të largët.

Testamenti mustehab (liked)

Nëse njeriu posedon shumë pasuri, është mustehab që të lërë testament diçka prej pasurisë së tij. Duhet ditur se mustehab (liked) është testamenti që është më pak se një e treta e pasurisë, pavarësisht nëse trashëgimtarët janë të pasur a të varfër. Mustehab (liked) është testamenti për të afërmit (jotrashëgimtarë) dhe për nevojtarët. Po ashtu mustehab është testamenti i cili dedikohet për hajratë-punë të mira.

Testamenti mekruh (i urryer)

Mekruh është testamenti i lënë për njerëz që janë mëkatarë. As well, mekruh është testamenti nëse trashëgimlënësi ka pak pasuri e trashëgimtarët e tij janë të varfër dhe në nevojë.

Testamenti haram (prohibited)

Haram (prohibited) është testamenti i lënë për realizimin e mëkateve si p.sh. të lihet testament për blerjen a prodhimin e pijeve alkoolike, testamenti për mbytje, vrasje etj.. Po ashtu haram është testamenti që lihet për realizimin e projekteve të dëmshme, të cilat kanë për qëllim prishjen e moralit dhe shthurjen e shoqërisë në përgjithësi.
E ndaluar (Says Sheikh AbdurRahman As-Si’dij) është t’i lësh testament trashëgimtarit, Muhamedi a.s. said: “Nuk ka testament për trashëgimtarin”. As well (Says Sheikh AbdurRahman As-Si’dij) është edhe testamenti që është më shumë se një e treta e pasurisë.(6)
Muhamedi a.s. said: "Give a third, even though it's too much". It should be mentioned that, nëse lihet testament më shumë se një e treta e pasurisë, dhe këtë e lejojnë trashëgimtarët, atëherë ai testament realizohet. E nëse këtë nuk e lejojnë trashëgimtarët, atëherë testamenti kthehet në kufirin e një të tretës së pasurisë së testamentlënësit, e ç‘është më shumë se një e treta nuk realizohet. Gjithashtu vlen të theksohet se, testamenti për trashëgimtarin mund të realizohet vetëm nëse këtë e lejojnë trashëgimtarët e tjerë. I ndaluar (Says Sheikh AbdurRahman As-Si’dij) është edhe testamenti që ka për qëllim t’i dëmtojë trashëgimtarët. Allah the Exalted says: (shih: En-Nisa, 12).

(follows)

1) El-Fikh el-Islami ve ediletuhu, prof.dr.Vehbet Ez-zuhejli, v.10, f.7438-7439, bot.4.2002, Darul Fikr,Dimeshk.
2) Yes there, f.7440.
3) Hadithi i lartpërmendur nuk nënkupton përkufizimin e lënies së testamentit brenda dy netësh. Hadithi ka për qëllim nxitjen për të lënë testament.
4) Bedaius-Sanaiu fi tertip esh-Sherai, Alaudin Abi Bakr bin Masoud al Kasani, v.10, f.472- 473, bot.1.1997, Darul Pole el Ilmijetu.
5) Kitabul Fikh alel medhahib el-erbeatu, Abdurrahman bin Muhammed el-Xheziri, f.796, bot.1.2001, Dar Ibn Hazem, Beirut.
6) El-Fikh el-Islami ve ediletuhu, prof.dr.Vehbet Ez-zuhejli, v.10, f.7445.

Mr. Fitim Gashi