Завет (the-vesijetu) нејзините правила и одредби во исламот (2)

Прифаќањето на понудата на тестамент не е условено да се случи - тоа мора да се направи веднаш по смртта на оставителот.; pranimi i testamentit mund të bëhet edhe pas një kohe të caktuar pas vdekjes së testamentlënësit

Ruknet-shtyllat e testamentit

Sipas tre imamëve të medhhebit hanefi : Imam Ebu Hanifes dhe dy nxënësve të tij, Ebu Jusufi t dhe Muhamedit, testamenti ka një rukn-shtyllë të vetme, që është: Oferta dhe pranimi i ofertës. Oferta nga ana e testamentlënësit dhe pranimi i ofertës nga ana e testamentmarrësit1. Praktikisht oferta bëhet në këtë mënyrë: I kam lënë filanit (e shënon emrin e personit) këtë pasuri (e shënon pasurinë). Ose shprehet: Një të tretën e pasurisë sime, pas vdekjes sime, ia lë testament filanit.
во меѓу време, pranimi i ofertës bëhet me shprehje të qarta si: Kam marrë testamentin, pajtohem me testamentin etj., ose me veprime të cilat nënkuptojnë pranimin e testamentit si p.sh. mosrefuzimi i tij, ose veprimi me testamentin sikurse vepron me gjërat që i ka në pronësinë e tij.
Kusht i pranimit të ofertës-testamentit është vdekja e testamentlënësit (sepse testamenti ndryshon nga dhurata). Nëse testamentmarrësi e merr në shfrytëzim testamentin para se të vdesë testamentlënësi, veprimi i tillë është i pavlefshëm dhe testamenti-pasuria i kthehet testamentlënësit. За, testamentmarrësi duhet ta marrë testamentin vetëm pasi të vdesë testamentlënësi.
Прифаќањето на понудата на тестамент не е условено да се случи - тоа мора да се направи веднаш по смртта на оставителот.; pranimi i testamentit mund të bëhet edhe pas një kohe të caktuar pas vdekjes së testamentlënësit.
Testamenti hyn në pronësinë e testamentmarrësit pas pranimit të ofertës nga ana e tij. Përjashtim këtu bën vetëm një rast si: Nëse vdes testamentlënësi e pastaj vdes edhe personi të cilit i është lënë testamenti-testamentmarrësi, ende pa e pranuar testamentin. Në këtë rast testamenti kalon-hyn në pronësi në trashëgimtarëve të tij.(2)
Të drejtën e pranimit a refuzimit të testamentit e ka vetë testamentmarrësi, nëse është i rritur në moshën madhore dhe është i shëndoshë psikikisht. Во спротивно, nëse testamentmarrësi është fëmijë apo nuk është i shëndoshë psikikisht është me të meta mendore,atëherë pranimin ose refuzimin e testamentit e bën kujdestari i tij.
Nëse testamenti nuk është i dedikuar për persona të caktuar, si p.sh. testamenti për të varfër, jetimë, testamenti për ndërtim të xhamive e të ngjashme, atëherë ai testament realizohet menjëherë pas vdekjes së testamentlënësit, dhe nuk ka nevojë për pranim të ofertës.
Oferta e testamentit bëhet me një prej këtyre tri formave: Nëpërmes deklaratës, Ахмед и Албани го опишаа како вистина. me të shprehur, me shkrim dhe me shenja – në pamundësi të të shprehurit apo të të shkruarit. Njeriu që mund të flasë, testamentin e shpreh duke deklaruar me gojë, за, ако сакаш, e bën edhe me shkrim. Për sa i përket memecit, затоа земете го за непријател, nëse di të shkruajë, nuk i vlen lënia e testamentit me shenja. За, nëse nuk di të shkruaj dhe nuk mund të flasë, atëherë testamentin e lë me shenja ose me simbole.(3)
Kushtet e testamentit ndahen në: Kushtet e testamentlënësit; Kushtet e testamentmarrësit; Kushtet e sendit të lënë testament.

Kushtet e testamentlënësit

Kushtet që duhet t’i plotësojë testamentlënësi, janë: Të jetë i moshës madhore. Nuk është i vlefshëm testamenti i fëmijës, pavarësisht a është i dalluar apo jo, me përjashtim në rastë se testamenti i tij- i fëmijës është për përgatitjen dhe varrimin e testamentlënësit sepse Omeri r.a. e ka lejuar testamentin e një fëmije që kishte mbushur dhjetë vjeç. Të jetë i mençur. Nuk pranohet testamenti i të çmendurit. Gjithashtu nuk pranohet testamenti i të dehurit, sepse ai është i ngjashëm me të çmendurin dhe i dehuri nuk mund ta kontrollojë atë që flet. Të jetë i lirë. Nuk lejohet testamenti i robit-skllavit. Të jetë pronar i pasurisë-sendit të lënë testament. Pronar i një pasurie konsiderohet çdo njeri që është kompetent për të vepruar me atë pasuri, për ta shitur ose për ta dhuruar. Personi i tillë ka të drejtë të lërë testament një të tretën e asaj pasurie. Të mos jetë i detyruar. Testamenti është e drejtë e vullnetit të lirë, prandaj i detyruari nuk e ka këtë të drejtë. Për këtë arsye testamenti i të detyruarit është i pavlefshëm. Të mos ketë borxh, i cili përfshin tërë pasurinë e tij. Larja e borxhit është përparësi, prandaj ndaj testamentit dhe pasuria e borxhliut është e varur prej borxhit, që është e drejtë e atij të cilit i ka borxh. Nëse borxhdhënësi heq dorë nga ajo e drejtë (ia fal borxhin) dhe këtë ia lejon (borxhmarrësit), atëherë testamenti i tillë lejohet dhe zbatohet, në të kundërtën ai testament është i pavlefshëm. Vlen të theksohet se Islami nuk është kusht për testamentlënësin. Testamentlënësi mund të jetë edhe jomusliman. За, lejohet testamenti i jomyslimanit për muslimanin, por kjo përjashtohet nëse testamenti i tij-jomuslimanit ka të bëjë me pije alkoolike ose me mish derri.

Kushtet e testamentpranuesit testamentmarrësit

Kushtet e testamentmarrësit janë:
– Që të mos e përdorë testamentin për të bërë mëkate. Pa marrë parasysh nëse është testamentmarrësi individ apo institucion, nuk lejohet që testamentin të përdoret për të bërë mëkate me të.
– Që të jetë i identifikuar (të dihet personi ose institucioni, të cilit i është lënë testamenti), Sepse, përndryshe, nëse testamentlënësi i lë testament dikujt si. стр.ш. filanit ose filan banorëve, pa e identifikuar personin ose pa i identifikuar banorët, si fjala vjen të varfrit, jetimët e të ngjashëm, testamenti i tij është i pavlefshëm.
– Që të jetë i pranishëm ose i gjallë në kohën kur i është lënë testament. Nëse testamentmarrësi ka vdekur para se t’i lihet testamenti, testamenti i tillë është i pavlefshëm. Testamenti mund t’i lihet edhe fëmijës në barkun e nënës, me kusht që ai fëmijë të ekzistojë në kohën kur i është lënë testamenti. Verifikimi se fëmija ekziston në atë kohë, bëhet nëse ai lind i gjallë brenda një kohe për më pak se gjashtë muaj nga koha kur i është lënë testamenti. E nëse fëmija lind brenda një
kohe më shumë se gjashtë muaj nga koha e lënies së testamentit, testamenti i tillë është i pavlefshëm, sepse ekziston mundësia që fëmija të mos ketë ekzistuar në kohën e lënies së testamentit (sepse koha më e shkurtër e shtatzënisë është gjashtë muaj). Kjo nëse babai i fëmijës është i gjallë në kohën e lënies se testamentit. E nëse babai i fëmijës është i vdekur, është kusht që fëmija të lindë i gjallë brenda një kohe më pak se dy vite nga koha e vdekjes së babait. I ngjashëm me këtë është edhe rasti i gruas së shkurorëzuar me shkurorëzim bain-përfundimtar. За, është kusht që fëmija i saj të lindë i gjallë brenda një kohe për më pak se dy vjet nga koha e shkurorëzimit.(4)
Duhet përmendur se, në të gjitha rastet, nëse fëmija lind i vdekur, testamenti konsiderohet i pavlefshëm.
– Që testamentmarrësi të mos jetë vrasës i testamentlënësit. Nëse testamentmarrësi e vret testamentlënësin pas lënies së testamentit, testamenti i tillë është i pavlefshëm. Vrasja që ndalon testamentin dhe trashëgimin është ajo që bëhet qëllimisht, pa ndonjë arsye të Sheriatit, nga personi i rritur dhe shëndoshë psikikisht. Sepse, përndryshe, nëse vrasja ndodh nga një fëmijë a i çmendur, ose bëhet për ndonjë nga arsyet si: ruajtja e nderit, e familjes etj., atëherë vrasja e tillë nuk ndalon testamentin dhe as trashëgimin.
– Që të mos jetë sulmues i Islamit. Nuk është kusht që testamentmarrësi të jetë musliman. Testamenti mund t’i lihet edhe Dhimiut (jomuslimanit që jeton i mbrojtur në vendet islame). сепак, nuk lejohet testamenti për jomuslimanët që jetojnë në vende joislame dhe janë sulmues të Islamit.
– Që testamentmarrësi të mos jetë trashëgimtar i testamentlënësit. Nuk lejohet testamenti për trashëgimtarin, me përjashtim nëse një gjë të tillë e lejojnë trashëgimtarët e tjerë.
Мухамеди а.с.. кажа: “Vërtet Allahu ia ka dhënë të drejtën secilit (në trashëgimi), për këtë arsye nuk ka testament për trashëgimtarin”. (Абу Давуд, Termidhiu, Ibn Maxheh, Bejhekiu dhe Imam Ahmedi).
Значи ова прашање на екстремизам кај научниците е важно и доста сериозно и муслиманот треба да се научи да го следи аргументот и да не станува слеп следбеник на луѓето и да биде екстремен: “Nuk lejohet testamenti për trashëgimtarin, me përjashtim nësekëtë e lejojnë trashëgimtarët e tjerë”. (Darkutni).
Kushti që testamentmarrësi të mos jetë trashëgimtar i testamentlënësit ka të bëjë me kohën e vdekjes së testamentlënësit e jo me kohën kur i është lënë testamenti.
П.ш., nëse testamentlënësi i lë testament vëllait të tij, dhe në kohën e lënies së testamentit testamentlënësi ka pasur një fëmijë, pastaj fëmija ka vdekur para testamentlënësit dhe pas tij ka vdekur testamentlënësi, në këtë rast testamenti është i pavlefshëm, sepse testamentmarrësi -vëlla i tij është bërë trashëgimtar i testamentlënësit pas vdekjes së tij. Ose, p.sh., nëse testamentlënësi i lë testament vëllait të tij, e në kohën e lënies së testamentit nuk ka pasur fëmijë, po pastaj i ka lindur një fëmijë, pastaj ka vdekur testamentlënësi, në këtë rast testamenti realizohet, sepse testamentlënësin nuk e trashëgon vëllai i tij- testamentmarrësi, por e trashëgon fëmija i testamentlënësit.

Kushtet e sendit të lënë testament

Kushtet që duhet t’i plotësojë sendi i lënë testament, janë:
– Që të jetë pasuri ose prej sendeve të ngjashme që trashëgohen apo kontraktohen. Testament mund të lihet pasuria e tundshme dhe e patundshme, ЗАТОА, testament mund të jetë pasuria që shitet e blihet dhe që shfrytëzohet. Testamenti mund të jetë vlerë monetare (para e gatshme). Testament mund të lihet një shtëpi, një parcelë e të tjera. Send i testamentit mund të jetë një plantacion, por mund të jenë edhe frutat e një plantacioni.
– Që të ketë vlerë ose të jetë prej sendeve që konsiderohen të vlefshme në Sheriatin Islam. Nuk lejohet që testament të jetë alkooli e sende të ngjashme me të. Edhe pse alkooli mund të konsiderohet si pasuri që e trashëgon dikush, ai në Sheriatin islam është i pavlefshëm dhe, si i tillë, nuk mund të lihet testament. Që pasuria apo sendi i lënë testament të jetë në pronësinë e testamentlënësit. Nuk lejohet testamenti nga pasuria e tjetërkujt. Që të mos jetë për të bërë mëkate. Qëllimi i testamentit është kompensimi i ndonjë lëshimi gjatë jetës së njeriut si dhe arritja e shpërblimit nga Allahu i Lartësuar. Prandaj nuk lejohet kurrsesi që testamenti të jetë për të bërë mëkate. Që vlera e testamentit apo e
sendit të lënë testament, të mos jetë më shumë se një e treta e pasurisë së testamentlënësit. Мухамеди а.с.. кажа: “Një të tretën, edhe pse është shumë”. (Бухари и Муслиман).
Nuk lejohet që vlera e testamentit të jetë më shumë se një e treta e pasurisë, me përjashtim nëse një gjë të tillë e lejojnë trashëgimtarët. E nëse këtë e lejojnë trashëgimtarët, atëherë testamenti i tillë është i vlefshëm dhe realizohet. Lejimi i testamentit të këtij lloji nga ana trashëgimtarëve është i vlefshëm vetëm nëse bëhet pas vdekjes së testamentlënësit. Gjithashtu trashëgimtarët që lejojnë testamentin me vlerë më shumë se një e treta e pasurisë, duhet të jenë të rritur, të mençur dhe të jenë në dijeni për vlerën e testamentit.
Vlen të theksohet se testament mund të lihet edhe tërë pasuria, nëse testamentlënësi nuk ka trashëgimtarë fare.(5)

(следи)

1) Imam Zufri mendon se rukn-shtyllë e testamentit është vetëm oferta nga ana e testamentlënësit. Ai thotë se testamenti është i ngjashëm me trashëgiminë për sa i përket pronësisë. Të dyja pasuritë (ajo nga testamenti dhe ajo nga trashëgimia) barten-hyjnë në pronësinë (e testamentmarrësit dhe trashëgimtarëve) pas vdekjes (së testamentlënësit dhe trashëgimlënësit).Pasuria e trashëgimlënësit bartet-hyn në pronësinë e trashëgimtarëve të tij pa pasur nevojë për pranim të ofertës nga ana e tyre-trashëgimtarëve. Dhe kështu nuk ka nevojë për pranim të ofertës as nga ana e testamentmarrësit. Ших: Bedaius-Sanaiu fi tertib esh-Sherai, Alaudin Ebi Bekr bin Mesud el Kasani, с.10, f.479, bot.1.1997, Darul Kutub el Ilmijetu.
2) Ел-Фих ел-Ислами ве едилетуху, проф.др.Вебет Ез-зухејли, с.10, f.7446-7450, бот.4.2002 година, Дарул Фикр, Димешк.
3) Po aty f. 7448-7449.
4).Në këtë mënyrë, në të dyja rastet, verifi kohet përkatësia e fëmijës dhe nëse ka qenë i pranishëm në kohën e lënies së testamentit, nëse ai lind i gjallë brenda kohës së lartpërmendur.
5) Kitabul Fikh alel medhahib el-erbeatu, Abdurrahman bin Muhamed el-Xheziri, f.790-792, bot.1.2001, Dar ibn Hazem, Бејрут. Ших: Ел-Фих ел-Ислами ве едилетуху, проф.др.Вебет Ез-зухејли, с.10, f.7458-7487. И, Bedaius-Sanaiu fi tertib esh-Sherai, Alaudin Ebi Bekr bin Mesud el Kasani, с.10, f.483-523.